W ramach restrukturyzacji i rozwoju sił zbrojnych, Sztab Główny armii czechosłowackiej zadecydował w roku 1936 o budowie systemu ciężkich i lekkich fortyfikacji. Głównym powodem podjęcia tej decyzji, była niedostateczna ochrona granic, min. z powodu małej liczby żołnierzy.
Tereny fortyfikowane miały się bronić same, a większe siły piechoty były by przerzucone w miejsca o niedostatecznej ochronie. Dając czas na ewakuację ludności w głąb kraju i na Słowację. W raporcie naczelnika Sztabu Głównego, określono miejsca rozlokowania fortyfikacji, oraz ich typy, cele i kolejność realizacji.
I etap
1. Odcinek Odra – Karkonosze, cel - obrona lokalna
Zależna zapora ogniowa, pierwsza linia ciężkich bunkrów z twierdzami artyleryjskimi, w górach bunkry lżejsze, w Karkonoszach i obrębie Jeseników tylko obrona szlaków komunikacyjnych
Długość – 225 km, nakład – 2 818 mln. Kč
2. Przedmieścia Bratysławy, cel – obrona lokalna
Zapora zależna, lekkie obiekty bez twierdz artyleryjskich
Długość – 9 km, nakład – 21 mln. Kč
3. mosty Komárno, Parkán, Cop, cel – obrona przed napaścią, utrudnienie zniszczenia
nakłady – 20 mln. Kč
4. Odcinek Dolny Horn, cel – obrona przed napaścią
Zapora zależna lekkich bunkrów piechoty
Długość – 9 km, nakłady – 30 mln. Kč
II etap
1. Odcinek Karkonosze – Łaba, cel – zabezpieczenie przed napaścią po dokończeniu odcinka Odra – Karkonosze, obrona lokalna, obrona szlaków komunikacyjnych
Obiekty średnie i lekkie
Długość – 120 km, nakłady – 1 500 mln. Kč
2. Odcinek południowa Słowacja, cel – zabezpieczenie przed napaścią, ułatwienie mobilizacji
Miejscami zapora zależna, lekkie i średnie bunkry
Długość 100 km, nakłady – 500 mln. Kč
III etap
1. Odcinek Kruszne Góry, długość 110 km
2. Odcinek Cheb - Czeski Las, długość 170 km
3. Odcinek Szumawa długość 60 km
Cel dla wszystkich odcinków – utrudnienie ataku, ułatwienie ochrony granicy, zabezpieczenie szlaków komunikacyjnych
Lekkie i średnie bunkry, miejscami zapora zależna
Nakłady – 1 700 mln. Kč
IV etap
1. Przeciwko Polsce - Śląsk Cieszyński północna Słowacja, cel – obrona lokalna, obrona szlaków komunikacyjnych
Zapora zależna
150 km, nakład 1 425 mln Kč
2. Południowe Morawy, cel obrona lokalna, obrona szlaków komunikacyjnych
Zapora zależna, bunkry średnie, mało twierdz artyleryjskich
Długość – 80 km, nakłady – 1 000 mln Kč
3. Południowe Czechy, zabezpieczenie szlaków komunikacyjnych między Szumawą, a Wysoczyzną Czeskomorawską
Niezależne średnie bunkry
Długość ok. 200 km, nakład 1 000 mln Kč
Jak widać, w reformie położono bardzo duży nacisk na obronę stacjonarną państwa. Docelowo na wybudowanie systemów fortyfikacji planowano wydać blisko 11 mld Kč. W 1937 roku ze względu na ogromne koszty, zdecydowano się na umieszczenie ciężkich obiektów tylko w miejscach szczególnie ważnych dla obronności i bezpośrednio narażonych na atak. Według tzw. Programu Husarka miało powstać blisko 16 000 obiektów lekkich wz. 37 i 1276 obiektów ciężkich różnych typów. Budowa całego systemu umocnień miała trwać 10 – 15 lat. Firmy cywilne budujące bunkry były wyłaniane w trakcie przetargu. Musiały jednak, tak jak ich pracownicy, spełniać określone warunki min. być lojalnymi wobec państwa. Wszystkie wybrane firmy były firmami czechosłowackimi.
W latach 1936 – 1938 zdołano wybudować około 10 000 lekkich bunkrów wz.36 i wz.37.
Bunkier wz.36 posiadał jedno pomieszczenie i wyposażony był w dwa, lub trzy otwory strzelnicze. Załogę stanowiło czterech, lub sześciu żołnierzy. Uzbrojenie stanowiły dwa lub trzy karabiny maszynowe głównie wz.07/24. Do 1938 roku wybudowano 800 sztuk tego obiektu.
Pod nazwą wz.37, kryło się kilka rodzajów nowoczesnych, lekkich bunkrów, które różniły się od siebie min. ilością karabinów, osób załogi (maksymalnie 7 osób), umiejscowieniem wejść i kątem ustawienia otworów strzelniczych. Z powodu swojej uniwersalności, idealnie nadawały się do tworzenia lekkich linii obronnych. Do roku 1938 wybudowano ich 9148.
Jeśli chodzi o ciężkie bunkry główną różnicą, oprócz wielkości, było to, że umożliwiały przetrwanie nawet kilkudniowego oblężenia. Każdy z nich był dostosowany indywidualnie do warunków terenowych i przeznaczenia. Większość z nich posiadała własną studnię, lub zbiornik wody pitnej, sypialnie dla załogi, magazyny amunicji, materiałów pędnych i agregat prądotwórczy. Powietrze zasysane z zewnątrz było filtrowane. Załoga zależnie od przeznaczenia obiektu liczyła 25 – 120 osób. Do 1938 roku wybudowano 226 ciężkich bunkrów.
Przy planowaniu linii umocnień, brano pod uwagę prawdopodobne kierunki, z których można się spodziewać ataku. Dlatego też, największe nakłady przeznaczono na budowę odcinka Odra – Karkonosze.
Między Bohuminem w północnych Morawach, a Trutnovem miało powstać 16 twierdz artyleryjskich. Twierdze Smolkov w powiecie Ostrawskim, Hůrka (Berghöhe) niedaleko Kralik, Bouda (Baudenkoppe), Adam i Hanička w Górach Orlickich zostały ukończone. Prace przy następnych zostały nieukończone tj.: Šibenice w powiecie opawskim, Skutina i Dobrošov na południe od Náchoda, Babí (Stachelberg) w powiecie trutnowskim, Milotický vrch i Gudrich w powiecie bruntalskim, Kronfelzov niedaleko Branné. Dla pozostałych Jírova hora i Poustka (Grünwald), między Náchodem i Trutnovem, Orel w powiecie ostrawskim i Orlik w Jesenikach przygotowano tylko dokumentację. Twierdze oddalone miały być od siebie maksymalnie na odległość strzału z dział. To, oraz możliwość wykonywania ostrzału w dowolnym kierunku, zapewniało znakomitą obronę i wsparcie dla oddziałów piechoty. Każda twierdza miała liczyć od 200 do 400 osób załogi, a podziemne korytarze łączyć miały poszczególne bunkry. Składy amunicji, materiałów pędnych, żywności oraz sypialnie dla żołnierzy miały się znajdować na głębokości 20 – 60 metrów. Twierdza posiadała własny agregat, studnię i stacje filtrów. Oprócz ciężkich obiektów w twierdzach, na odcinku od Ostrawy do Trutnova wybudowanych zostało kilka tysięcy lekkich i średnich bunkrów. Bunkry lekkie i średnie rozlokowane były w zależności od ukształtowania terenu w odległości 500 – 1000 metrów od siebie. Taki układ tworzył zaporę ogniową dla piechoty a nawet dla czołgów (w zależności od uzbrojenia).
Z innych linii obronnych, które częściowo ukończono warto wspomnieć o:
Linia obronna „Liberecko” obejmowała obszar od miejscowości Mělníce w północno-zachodnich Czechach, poprzez Karkonosze, do Trutnova. Zdołano tam wybudować około 600 lekkich obiektów wz.36 i wz.37.
„Pražská Čára” - otaczała Pragę od zachodu. Do 1938 roku wybudowano tam 834 lekkie obiekty wz.36 i wz.37
„VltavskáČára” – wybudowano ją na wschodnim brzegu Wełtawy, od Týnu do miejscowości Královská postawiono 333 lekkie bunkry
„Plzeňská Čára” – rozciągała się na zachód o Pilzna. Wybudowano tam około 550 lekkich obiektów wz.36 i wz.37
Na Szumawie – na odcinku Železná Ruda - Tachov wybudowano około 420 lekkich obiektów
Południowe Morawy - od Slavonic do Břeclavi chroniło ok. 1050 bunkrów wz.36 i wz.37
Na Słowacji - na odcinku graniczącym z Węgrami tj.: od Štúrova do granicy z Rumunią, powstało około 1800 lekkich bunkrów. Bratysława, zabezpieczona była z południowego-zachodu dwudziestoma ciężkimi obiektami, a most na Dunaju w Komárnie chroniły 3 bunkry
Artykuł jest fragmentem pracy "Czesi i agresja hitlerowska. Stereotypy a fakty"